భారత రాజకీయ సమీకరణాలు: రాహుల్ ఉన్నంత కాలం మోదీని ఓడించలేరా?

భారతీయ రాజకీయాల్లో నాయకత్వం, ప్రత్యర్థిత్వం, ప్రజాభిమాన విశ్లేషణలో స్పష్టంగా కనిపించే ఒక వాస్తవం ఏమిటంటే—ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీకి సరితూగే ప్రత్యర్థి ఇప్పటికీ దేశంలో కనిపించడం లేదు. ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబు నాయుడు చెబుతున్నట్లు “ఈ దశాబ్దం మోదీదే” అన్న మాట కేవలం రాజకీయ వాక్యం కాదు, ప్రస్తుతం జరుగుతున్న ఎన్నికల ఫలితాలు, ప్రజాభిప్రాయం, ప్రతిపక్ష బలహీనత వంటి అంశాలు చూస్తే అది వాస్తవంగా మారిన పరిస్థితి. తాజా బీహార్ ఎన్నికలు దీనికి ప్రత్యక్ష ఉదాహరణ. సాధారణంగా పదేళ్ల ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా భారీ యాంటీ–ఇన్‌కంబెన్సీ రావాలి. కానీ మోదీ, బీజేపీ విషయంలో ఇది వర్తించకుండా ఉండటం ప్రత్యేకతగా నిలుస్తోంది.

కేంద్రంలో బీజేపీ రెండుసార్లు పూర్తి మెజారిటీ తెచ్చుకోవడం, రాష్ట్రాల్లో వరుస విజయాలు సాధించడం, ప్రత్యక్షంగా గెలవలేని చోట మిత్రపక్షాలతో వేగంగా ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయడం—ఈ మూడు అంశాలు మోదీ రాజకీయ వ్యూహాలకు భారీ బలం. ఎన్నికల్లో బీజేపీ ఓటమి చెందిన కొన్ని రాష్ట్రాల్లో కూడా మళ్లీ రివర్స్ స్వింగ్ తీసుకురావడంలో మోదీ, షా నాయకత్వ వ్యూహాలు కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. దేశవ్యాప్తంగా ప్రతిపక్షం బలహీనంగా ఉండడమూ బీజేపీకి అనుకూల గాలిని సృష్టిస్తోంది.

ఇక ప్రతిపక్ష పెద్ద పార్టీ కాంగ్రెస్ పరిస్థితి చూసినా పట్టుమని పోటీ చేసే స్థాయిలో లేదు. రాహుల్ గాంధీని భారతీయ రాజకీయ వ్యవస్థ ఇప్పటికీ ప్రత్యామ్నాయ ప్రధానమంత్రి అభ్యర్థిగా అంగీకరించలేదు. ఆయన నాయకత్వ లోపాలు, నిర్ణయ సామర్థ్యంపై ప్రశ్నలు, ఆయన చుట్టూ ఉన్న వ్యూహకర్తల నిస్సహాయత ప్రజల్లో నమ్మకం తగ్గించే అంశాలు అయ్యాయి. 2014 నుండి ఇప్పటి వరకు ప్రతిసారి వచ్చిన అవకాశాల్లో కూడా రాహుల్ ప్రజలకు నాయకత్వంగా నమ్మకం కల్పించలేకపోయారు. దేశవ్యాప్తంగా మోదీని విమర్శించే వర్గాలు కూడా “మోదీ కాదు… అయితే రాహుల్ తప్పకుండా కాదు” అనే భావనలోనే ఉన్నారు.

కాంగ్రెస్ పార్టీ రాహుల్‌ను వారసుడిగా రుద్దడం, ప్రత్యామ్నాయ నాయకులను ఎదగనివ్వడం, పార్టీలో అంతర్గత గందరగోళం—ఇవన్నీ కలిసి మోదీకి పెద్ద వరంగా మారాయి. ఒక పార్టీ తమ ప్రత్యామ్నాయ నాయకుడిని మెరుగు పరచకుండా ఒక్కరినే ముందుకు నెట్టడం భారతీయ రాజకీయాల్లో పెద్ద బలహీనతను సృష్టించింది. రాహుల్‌తో సాధ్యం కాకపోయినా, కొత్త నాయకత్వం తీసుకురాగలిగే ధైర్యం కాంగ్రెస్‌కి లేదు. ఫలితంగా బీజేపీకి ఎదురొడ్డి నిలబడే శక్తి ప్రత్యక్షంగా ఎక్కడా కనిపించడంలేదు.

ఇక మోదీ తర్వాత పరిస్థితి ఎలా ఉంటుందనే ప్రశ్న కూడా మరో పెద్ద చర్చ. "మోదీ ఉన్నంతవరకు బీజేపీ అప్రతిహతం, మోదీ వెళ్లిపోయే వరకు రాజకీయ దృశ్యం మారదు" అన్న భావన ఇప్పుడు విస్తృతంగా ఉంది. మోదీ రిటైర్ అయ్యే వరకూ దేశంలో నాయకత్వం విషయమై పెద్దగా పోటీ లేకపోవడం కాంగ్రెస్‌కు ప్రమాదకరం. రాష్ట్రాల్లో కూడా కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలు వరుసగా కూలిపోతున్న తీరు చూస్తే, రాబోయే కాలం మరింత కఠినంగా మారబోతుందనేది స్పష్టమవుతోంది.